شپش سر حشره‌یی است خونخوار و بدون بال به طول 1 تا 2 میلی‌متر و دارای سه جفت پا. شپش ماده در طول زندگی خود 50 تا 150 عدد تخم‌ریزی می‌کند. هجوم حشره باعث آلودگی موهای سر می‌شود Pediculosis Capitis. این حشره در عقب سر و پشت سر و پشت گوش در ماه‌های گرم و بیشتر در دختران 3 تا 12 ساله مشاهده می‌شود و از طریق تماس مستقیم سر با سر به مدت طولانی و یا توسط شانه، برس، لباس، کلاه، روسری، ملافه‌ی آلوده انتقال می‌یابد. گزش حشره بدون درد می‌باشد. بهداشت شخصی ناکافی و ازدحام جمعیت باعث گسترش آلودگی می‌شود.
علائم:
خارش شایع می‌باشد و در پوست سر در اثر خارش ممکن است به طور ثانویه عفونت پوستی ایجاد شود. تخم شپش (رشک) به طور غیر قرینه به تنه‌ی موها چسبیده و به سختی جدا می‌شود و یا ابرو، ریش و مژه نیز ممکن است گرفتار شود. راکسیون گزش حشره به صورت ماکول‌های اریتماتو، پاپول و کهیر ممکن است دیده شود. در آلودگی شدید تب، کم خونی و آدنوپاتی در گردن دیده می‌شود. با مشاهده‌ی مستقیم و یا آزمایش میکروسکوپی رشک یا شپش تشخیص داده می‌شود.
درمان و پیشگیری:
1- بدون انجام درمان، آلودگی برای مدت طولانی باقی مانده و موجب انتشار شپش در خانواده و جامعه می‌شود.
2- همه‌ی کودکانی که در کلاس یا مدرسه آلوده هستند معاینه و در صورت ابتلا درمان شوند.
3- همبازیهای کودک و افراد خانواده‌ی وی نیز بررسی و در صورت آلودگی درمان گردند.
4- از شانه، برس، روسری و کلاه یکدیگر استفاده نشود و وسایل شخصی هر کس جدا از دیگران قرارگیرد.
5- بعد از درمان، از لباس تمیز استفاده شود. حوله، روسری، ملافه و هد بندهای آلوده در آب جوشیده قرار داده شود و یا خشک‌شویی شود و یا برای دو هفته در یک پلاستیک سر بسته قرارداده شود.
6- برس و شانه برای 15 دقیقه در آب داغ قرارگرفته و سپس استفاده شود.
7- کوتاه کردن و یا تراشیدن موهای سر مؤثر ولی الزامی نیست.
درمان اختصاصی:
1- شامپو پرمترین Permethrin1% کف سر بمالند 5 تا 10 دقیقه بعد با آب شستشو شود و هفته‌ی بعد این عمل تکرار شود.
2- شامپو لیندان Lindane 1%، کف سر مالیده شود و 5 تا 10 دقیقه بعد آبکشی شود. در صورت لزوم هفته‌ی بعد تکرار شود.
3- پیرترین Pyretherine کف سر بمالند و 5 تا 10 دقیقه بعد آبکشی شود و هفته‌ی بعد تکرار شود. این سه دارو ممکن است باعث درماتیت (آلرژیک - تحریکی) شوند.
4- مالاتیون Malation به کف سر بمالند و 8 تا 12 ساعت بعد آبکشی شود و هفته‌ی بعد تکرار شود.
5- قرص کوتریموکسازول روزی 2 عدد برای سه روز و تکرار آن 7 تا 10 روز بعد.
6- از بنزیل بنزوات و لوسیون کروتامیتون گاهی استفاده می‌شود.
7- عفونت‌های ثانویه با آنتی‌بیوتیک مناسب درمان می‌شود.
8- پیش از شستشو برای خارج کردن رشک از شانه‌ی ظریف که در سرکه‌ی ولرم فرو برده شده است استفاده گردد.
