کفش در بسیاری از فعالیت های حرکتی انسان به ویژه راه رفتن نقش بسیار مهمی دارد. برخلاف کلیه پوشاکی که فرد استفاده می کند، این وسیله در سلامتی بدن بسیار موثر است. هر فرد در طول زندگی و فعالیت های روزمره خود به مدت زیادی راه می رود و می ایستد، بنابراین یک کفش راحت و مناسب علاوه بر کاهش خستگی سبب مطلوبیت فعالیت ها می شود. کفش مناسب و راحت از بروز ناهنجاری های متداول در ناحیه مچ و انگشتان پا مانند تاول، میخچه و حتی دردهای کمر جلوگیری می کند. کفش سه نقش اساسی دارد که عبارت است از:
1- نقش حمایتی و حفاظتی: حمایت از پا مهمترین وظیفه کفش است و به عنوان یک ابزار حفاظتی هنگام راه رفتن، دویدن، پریدن و سایر فعالیت های حرکتی، پاها که قلب دوم هر انسان هستند را حمایت می کند. بدون یک کفش مناسب بافت های نرم پا به ویژه در کودکان و سالمندان به دلیل ناتوانی مفصلی آسیب می بیند.
2- نقش شکل دهی و ظرافت بخشی: کفش شکل و ظرافت ویژه ای به عمل راه رفتن می دهد.
3- نقش ورزشی: این نقش بسیار اختصاصی است، از این رو کفش نه تنها باید با الگوهای حرکتی هررشته سازگار باشد بلکه باید از صدمات ورزشی نیز جلوگیری کند. کفش در ورزش باید پا را از عوامل آسیب رسان خارجی حفظ کند و هیچگونه تاثیر منفی نداشته باشد. کفش نامناسب موجب آسیب و چرخش داخلی زیاد پا می شود.
کفش نامناسب و آسیب به پا
احتمالا بسیاری از عادت های نادرست مانند راه رفتن غلط، ایستادن و نشستن غیراصولی همچنین برخی از دردهای ساق، زانو، کمر، پا و پیچ خوردگی مکرر مچ پا با کفش نامناسب ارتباط دارد. کفش ها وسیله آرایش پا نیستند و هنگام خرید باید راحت بودن پا و خواص کیفی کفش را بر همه چیز ترجیح داد. اگر کفش با پا سازگار نباشد موجب خستگی، اختلال و کاهش قوس های عرضی و طولی پا می شود و اثرات نامطلوب بر روی مفاصل زانو و ستون فقرات می گذارد. با یافته های جدید بهتر می توانید کفش مناسب و مورد علاقه خود را انتخاب کنید به طوری که مدت ها با آن راحت و آسوده باشید.

نکاتی برای خرید کفش
نقش حمایتی و حفاظتی کفش برای افراد عادی بسیار مهم است و برخی از اختلالاتی که عنوان شد با متغیرهای مختلف کفش مانند پاشنه، تخت یا کف خارجی، اندازه و پنجه کفش ارتباط مستقیم دارند بنابراین توجه به این متغیرها که در زیر  هنگام خرید کفش به همه پیشنهاد می شود.
- اندازه کفش: کفش باید اندازه پای شما باشد. کفش های بزرگ و گشاد موجب چرخش پا در داخل کفش می شود و تعادل راه رفتن را بر هم می زند. کفش تنگ بافت پا را بیش از حد تحت فشار قرار می دهد. کفش های تنگ به ویژه در پنجه عوارض زیادی مانند: تاول و شست کج را به همراه دارد. در کفش تنگ فضای کافی برای جریان هوا و تنفس پا وجود ندارد و موجب خستگی سریع نیز می شود به طوری که نمی توان با آن زیاد راه رفت یا ایستاد. کفش تنگ با دردهای ساق پا، زانو و کمر ارتباط دارد.
- پنجه کفش: پنجه کفش ها باریک یا عریض (پهن) هستند. کفش هایی که عرض پنجه آنها از عرض سینه و پنجه پا بیشتر باشد، علاوه بر تولید مقداری وزن اضافی باعث جابجایی زیاد پا در داخل کفش شده و احتمال تاول زدن را بالا می برد. وجود اندکی فضای آزاد ضروری است تا انگشتان به راحتی خم شوند و فضای کافی نیز برای تهویه وجود داشته باشد همچنین پنجه کفش باید اندکی متمایل به بالا باشد. کفش های پنجه باریک، عامل اصلی شست کج و فرورفتن ناخن در انگشت شست هستند. استفاده درازمدت از این کفش ها باعث ضایعات مفصلی، سوزش، پینه بستن لای انگشتان و چنگ شدن انگشتان می شود و اثرات نامطلوبی بر عضلات ناحیه کف و ساق پا می گذارد. کاهش دامنه حرکتی مفصل، بی تحرکی و خشکی مفصل از عوارض دیگر کفش تنگ است همچنین فشار مستمر بر عروق و اعصاب این ناحیه پا موجب افزایش خستگی و کاهش استقامت می شود. در کفش های تنگ، فشار از طریق مفاصل زانو و ران به کمر منتقل خواهد شد.
- پاشنه کفش: در راه رفتن ابتدا پاشنه پا با زمین تماس می یابد وجنس پاشنه کفش باید از موادی باشد که بتواند ضربه را به خوبی جذب کند. مواد فلزی و پاشنه های غیرقابل ارتجاع به ویژه اگر سطح مقطع پاشنه (عرض پاشنه) کفش کم باشد، سبب کاهش ضربه حاصل از برخورد پا با زمین در لحظه تماس و جذب آن نمی شود. عرض کم پاشنه کفش، ثبات و استحکام حرکت را هنگام تماس با زمین کاهش می دهد. ناحیه پاشنه (جایی که پاشنه در داخل کفش قرار می گیرد) باید ثابت و محکم باشد تا از پاشنه به خوبی محافظت کند. در حالت طبیعی 55 درصد کل وزن بدن هنگام راه رفتن بر روی پاشنه و 45 درصد بر روی قسمت جلوی پا قرار می گیرد. در کفش پاشنه بلند این توزیع فشار به هم می خورد و علاوه بر توزیع نامناسب وزن بدن، ساختار اسکلتی، تاندون، رباط ها و عضلات کوچک پا در وضعیت کشیدگی نامناسب قرار می گیرند. همچنین موجب جابجایی غیر طبیعی مرکز ثقل بدن به جلوی سطح اتکا می شود (بدن به جلو تمایل پیدا می کند) و فرد برای حفظ حالت طبیعی خود و آوردن مرکز ثقل به طرف عقب می کوشد. لازم به ذکر است این تلاش با افزایش فعالیت عضلات و صرف انرژی زیاد همراه است. حفظ این وضعیت در طولانی مدت موجب اختلال در قوس های طبیعی کف پا، آرتروز مفاصل و تغییر شکل انگشتان پا، افزایش دردکمر و قوس (گودی) کمر، خستگی زودرس و تحرکات ناخوشایند عصبی خواهد شد. حداکثر ارتفاع مجاز پاشنه 2 سانتی متر است و سطح مقطع یا وسعت پاشنه باید به اندازه تمام پاشنه پا باشد. جنس پاشنه باید از مواد لاستیکی، شبه لاستیکی و ارتجاعی ساخته شود. در کفش های اسپورت و بدون پاشنه برای اطمینان از وجود قوس طولی داخلی به کف داخلی کفش توجه کنید.
- تخت کفش: کلفتی و ضخامت تخت خارجی کفش بسیار متغیر است. تخت کفش باید در ناحیه پنجه انعطاف پذیر باشد، همچنین ضخامت یا قطر زیاد در کفش های معمولی احتمال پیچ خوردگی را افزایش می دهد و تخت های نازک هم ضربه و فشار ناشی از برخورد پا با زمین را به خوبی جذب نمی کنند. پوشیدن کفشی که تخت بسیار نازک دارد، مانند راه رفتن با پای برهنه است و فشار زیادی بر مفاصل پا وارد می کند. تخت های بسیار کلفت نیز مانند پاشنه های بلند امکان پیچ خوردگی پا به طرف داخل را افزایش می دهند، بنابراین تخت کفش علاوه بر قطر یا ضخامت باید انعطاف پذیری خوبی هم داشته باشد. وجود عاج و خطوط عرضی نیز درتخت کفش موجب اصطکاک بیشتر و کاهش سر خوردن می شود. کف داخلی کفش باید حاوی لایه ای مناسب برای حفظ قوس پا و جذب ضربه باشد.
حفاظت از کفش
- برای محافظت و نگهداری کفش حتما در فواصل منظمی از واکس استفاده کنید چون واکس کفش را نرم و عمر آن را زیاد می کند.
- از کفش مستعمل و تغییر شکل یافته نیز استفاده نکنید چون موجب آسیب به پا می شود.
- درصورت شستن کفش، بهتر است در هوای معمولی به تدریج خشک شود زیرا حرارت مصنوعی ویکباره خشک کردن آن باعث خشکی و ترکیدن کفش خواهد شد. بعداز شستن، داخل کفش کاغذ مچاله شده بگذارید تا شکلش حفظ شود.
- برای جلوگیری از شوره کفش های چرمی که بر اثر عرق زیاد تولید می شود، سرکه و آب را مخلوط کنید و با آن کفش را برس بزنید یا گلیسیرین بمالید.
- در صورتی که پس از مدتی استفاده از کفش احساس می کنید کف داخل کفش به خوبی فشار زمین را جذب نمی کند یا در داخل کفش احساس سفتی می کنید از کف های داخلی جدید و متناسب با اندازه کفش استفاده کنید.
- رویه بیرونی کفش معمولا از جنس چرم، کرباس یا مواد مصنوعی است و اگر امکان تهویه داشته باشد مناسب خواهدبود، همچنین زبانه کفش باید بتواند به خوبی از فشار بند ها و یا تکمه و سوراخ های فلزی برروی پا جلوگیری کند.محمد فرخی