بیماری بروسلوز
مقدمه :
بروسلوز یا تب مالت یا سقط جنین واگیر از جمله بیمارهای مشترک انسان و دام است که توسط باکتریهای خانواده بروسلا ایجاد می‌شود. این باکتری برای اولین‌بار توسط یک دامپزشک دانمارکی به نام برنارد بانگ کشف گردید.
میکروبهای خانواده بروسلا قادرند که اکثر موجودات زنده مثل انسان، گاو، گوسفند، بز، اسب، سگ و… را مبتلا کنند. از جمله سویه‌های مهم این با کمتری می‌توان به بروسلا آبورتوس که گاو را بیمار می‌کند،ب روسلا میلتنسیس که باعث بیماری در گوسفند و بز ماده می‌شود، بروسلا اوویس که قوچها را بیمار می‌کند و بروسلاکنیس که باعث بیماری در سگ می‌شود اشاره کرد.
این بیماری انتشار جهانی دارد و بدون شک بعلت انتشار تقریباً جهانی گاو بروسلا ابورتوس منتشرترین عضو از خانواده بروسلاها و باعث خسارات اقتصادی زیاد به دامداران و تهدید سلامتی جوامع انسانی می‌باشد (1). به همین دلیل در این نشریه بیشتر به شرح این میکروب پرداخته خواهد شد.
راههای دچار شدن گاو به بیماری :
میکروب بروسلا ابورتوس اکثراً از طریق دمای یعنی در اثر تغذیه مواد غذایی و آب آلوده به میکروب (1) و یا لیسیدن جنین سقط شده و یا جفت آلوده و تشریحات تناسلی آلوده گاوهای بیماری که در عمل وجود دارند به گاوهای سالم منتقل می‌شود (2).
البته بدلیل اینکه این میکروب قدرت تهاجمی بالایی دارد قادر است از طریق نفوذ به پرده‌های مخاطی بینی و گلو، چشم، دستگاه تناسلی و ادراری، مجرای سر پستان، بافت پستانی، پوست خراشیده و یا زخم شده و حتی پوست سالم باعث بیماری دام شود (1).
علائم بیماری در گاو :
مهمترین علامت بیماری بروسلوز در گاو ماده سقط‌جنین در ماههای پنجم آبستنی به بعد است که اکثراً سقط‌جنین همراه جفت ماندگی خواهد بود جنین سقط شده و ترشحات رحمی حاوی تعداد زیادی میکروب می‌باشد که از این طریق سایر دامهای دامداری را آلوده می‌کند (2). ممکن است چند گوساله نیز زنده متولد شوند ولی این گوساله‌ها خیلی ضعیف هستند و ممکن است بعداً به اسهال سفید مبتلا شوند (2).
به هر حال دام ماده بیمار بندرت بیش از یکبار سقط می‌کند و در آبستنی بعدی معمولاً گوسالة ظاهراً سالمی را متولد خواهد کرد؛ ولی باید توجه داشت که دامهای مبتلا به بروسلوز حتماً به بیماری «ورم‌پستان» ناشی از بروسلا مبتلا خواهند شد و در سرتاسر دوره شیردهی بطور متناوب یا دائم تعداد زیادی میکروب را از راه شیر دفع می‌نمایند و شیر آنها نیز سالم به نظر می‌رسد و اگر این شیر به‌صورت خام توسط انسان مصرف شود یا برای تغذیه گوساله‌ها استفاده شود باعث بیماری خواهد شد/(7).
پرده‌های جنینی (جفت) دام ماده‌ای که سقط کرده دارای علائمی می‌باشد که می‌تواند ما را در شناخت سریع بیماری یاری کند؛ جفت دام سقط کرده معمولاً براحتی دفع نمی‌شود و نیاز به استفاده از دارو (اکسی‌توسین به میزان 50 واحد و یا کلوپروستنول سدیم به میزان 2 میلی‌لیتر هر 8 ساعت یک تزریق به مدت 24 ساعت) دارد/(//). جفت معمولاً متورم بوده و از حالت طبیعی کمی تیره‌تر به نظر می‌رسد و ظاهری شبیه چرم پیدا می‌کند/(11).
بیماری بروسلوز در گاو نر باعث تورم قسمتهایی از دستگاه تناسلی مانند اپیدیدیم (مخزن جمع‌آوری منی در بیضه) می‌شود که می‌تواند به‌وسیله جفتگیری دام ماده را نیز آلوده کند/(9).
بیماری بروسلوز در اسب :
اکثراً بیماری بروسلوز در اسب به وسیلة همان میکروبی که عامل بیماری گاو می‌باشد (بروسلا آبورتوس) ایجاد می‌شود ولیکن سایر بروسلاها نیز قادرند در اسب بیماری ایجاد کنند، اکثراً اسبها بدلیل تماس با گاوهای آلوده به بیماری مبتلا می‌شوند و علائم بیماری را از خود بروز می‌دهند. علائم بیماری بروسلوز در اسب شامل تورم کیسه‌های مفصلی مثل تورم و بزرگی مفاصل زانو و بخلق، عضلات است، در اسب مفاصل بیشتر از سیستم تناسلی- ادراری یا بافتهای بدن جنین از بیماری آسیب می‌بیند ولیکن سقط‌جنین نیز به علت بروسلوز در اسب ایجاد می‌شود. باکتری بروسلوز قادر است به تنهایی یا همراه سایر باکتریها باعث زخم در قسمت بالای شانه‌ها (جدوگاه) شود.
بیماری بروسلوز در سگ :
باکتری بروسلا آبورتوس که در گاو بیماری ایجاد می‌کند می‌تواند باعث بیماری در سگها نیز بشود. بیماری در سگ از طریق مصرف شیر، پرده‌های جفت یا جنین دامهای آلوده به میکروب بروسلوز ایجاد می‌شود و سگ مبتلا به بروسلوز می‌تواند بیماری را به سایر دامها منتقل کند خیلی بندرت علائم بیماری بروسلوز در سگ تظاهر میابد ولیکن در برخی از سگها ممکن است سقط‌جنین اتفاق بیفتد معمولاً سگهای مادة آبستن حساستر از سگهای نر می‌باشند و می‌توانند میکروب را از طریق ادرار، مدفوع و ترشحات رحمی منتشر کنند و باعث آلودگی سایر دامها بشود/(9).
بیماری بروسلوز در گوسفند و بز :
باکتری بروسلا ملیتنسیس باعث بیماری در گوسفند و بز ماده می‌شود و بروسلا اوویس قوچها را بیمار می‌کند که اگر این میکروبها به انسانها منتقل شود باعث بیماری شدید (شدیدترین حالت تب مالت) شد که می‌تواند ماهها و سالها ادامه داشته باشد، این باکتری برای اولین‌بار در طحال سه باز جوانی که در اثر عفونت در جزیره مالت انگلستان تلف شده بود در سال 1887 کشف شد/(6).
در هر منطقه‌ای از جهان که پرورش گوسفند و بز رایج است بیماری ناشی از بروسلا ملیتنسیس در انسان و حیوان متداول است و بویژه در کشورهای در حال توسعه این بیماری شیوع بیشتری دارد و بیماری حاصل از بروسلا ملیتنسیس بسیار خطرناکتر و کشنده‌تر از بروسلا آبورتوس است اکثر عفونتها از طریق مصرف شیرخام یا پنیر تهیه شده از شیر غیرپاستوریزه گوسفند و بز ایجاد می‌گردد ولی در بسیاری از نواحی که گوسفند و بز در کنار گاو پرورش داده می‌شوند یا از مراتع و چراگاههای مشترک استفاده می‌کنند انتقال این میکروب توسط گاو نیز ممکن است صورت بگیرد (5).
بروسلا ملیتنسیس (و دیگر گونه‌های بروسلا) نسبت به نور مستقیم خورشید بسیار حساسند ولیکن در بافتهای بدن حیوان و در شرایط طبیعی بخوبی زنده می‌مانند در بافتهای جفت و جنین برای مدت 6 ماه زنده می‌ماند و در خاک خشک و دور از نور خورشید 2-3 ماه زنده می‌ماند این میکروب در آب، شیر، ادرار و دیگر ترشحاتی که بطور یخ زده نگهداری شوند قادر است تا دو سال و یا بیشتر زنده بماند.
اساساً بروسلوز بیماری حیوانات بوده ولیکن اغلب به انسان انتقال میابد هرکدام از گونه‌های بروسلا میزبانهای مخصوص خود را دارند مثلاً بروسلا آبورتوس مخصوص گاو است و بروسلاکنیس مخصوص سگ و بروسلا ملیتنسیس مخصوص گوسفند و بز است ولی این گونه‌ها قادرند در دیگر حیوانات نیز بیماری را ایجاد کنند.
معمولاً بروسلا از طریق دهانی بز و گوسفند را آلوده می‌سازد و حیوانات بیمار نیز میکروب را از طریق شیر، ادرار و ترشحات رحمی خود دفع می‌کنند. قطرات معلق میکروب در هوا متغیر به ایجاد بیماری از طریق تنفسی یا چشمی می‌شود. انتقال بیماری از گوسفند به بز از طریق دستهای آلوده شخص شیردوش ممکن است اتفاق بیفتد. بزهای ماده قادرند میکروب را از طریق داخل رحم یا مصرف شیر پس از تولد به بزغاله منتقل نمایند (7).
معمولاً عفونت در دستگاه تناسلی حیوانات نر جای گرفته و می‌تواند از طریق جفتگیری به سایر دامها منتقل شود.
معمولاً تعیین لحظه دقیق شروع بیماری پس از ورود میکروب به بدن مشکل بوده و طول دوره کمون (زمانی که میکروب وارد بدن شد تا زمانی که علائم بیماری ظاهر می‌شود) در مورد گوسفند و بز کاملاً مشخص نیست و بین 30 روز تا چند ماه متغیر است. این بیماری قادر است در موارد نادری حیوان را از پای درآورد ولی اگر حیوان از بیماری جان سالم به در ببرد میکروب در طحال، کبد، رحم و غدد لنفاوی برای مدت چندین سال جای گرفته و به بروسلوز مزمن تبدیل خواهد شد، در طی عفونت مزمن ممکن است میکروب به مدت چندین سال از طریق ادرار، شیر و ترشحات رحمی دفع گردد و باعث گسترش آلودگی شود.
بعد از شیوع و گسترش عفونت بروسلا در گلة بز یا گوسفند، سقط‌جنین‌های متعدد و کاهش میزان باروری ایجاد می‌شود. سقط‌جنین شاید فقط یکبار برای گوسفند یا بز اتفاق بیفتد ولیکن ممکن است بیماری مزمن شده و به مدت چندین سال با یا بدون علامت دوام داشته باشد و از این طریق سایر دامهای گله را نیز آلوده کند (8).
سقط‌جنین‌ها و تورم پستان با علائمی دیگر که در همة حیوانات متفاوت است همراهی می‌شود التهاب مفاصل، کاهش وزن، ضعف و سستی، التهاب زیر همراه سرفه‌های خشک و کوتاه متداولترین نشانیهای بیماری به حساب می‌آیند.
اکثر سقط‌جنین‌ها در چهارمین ماه آبستنی اتفاق می‌افتد ولی این موضوع عمومیت نداشته و ممکن است سقط‌جنین در هر زمانی در طول دوره آبستنی اتفاق بیفتد، برخی از حیوانات آلوده چندین‌بار سقط می‌کنند درحالیکه برخی دیگر هرگز سقط نمی‌کنند. معمولاً بزغاله‌ها یا بره‌هایی که در رحم مادر یا بعد از تولد به میکروب آلوده شده‌اند قبل از بلوغ بطور خودبخودی بهبود میابند/(1) ولی گاهی اوقات نیز برای مدتی طولانی مبتلا به بیماری باقی می‌مانند عموماً اینگونه به نظر می‌رسد که بره‌ها و بزغاله‌ها نسبت به میکروب از گوسفندها و بزها نسبت به بیماری مقاوم‌ترند/(11).
بروسلوز گوسفند و بز کاملاً شبیه به هم است هر چند که بهبودی در گوسفند سریعتر از بز اتفاق می‌افتد و میزان سقط‌جنین نیز در گوسفند کمتر از بز است. گوسفندان آلوده از طریق شیر، ادرار و ترشحات رحمی میکروب را دفع نموده و در تمامی سنین به میکروب حساس می‌باشند/(9).
انتقال میکروب بروسلا ملیتنسیس به انسان اکثراً از طریق مصرف شیرخام، پنیر یا گوشت حیوانات آلوده صورت می‌گیرد ولی گاهی اوقات ممکن است انتقال بیماری از طریق سبزیجات یا آب آلوده به ترشحات حیوانات، ایجاد گردد. تماس مستقیم با حیوانات آلوده یا مواد دفعی آنها منجر به انتقال بیماری از طریق چشمی و یا تنفسی (بویژه زمانی که تماس با مواد بشدت آلوده‌ای مثل ترشحات رحمی، جنین، جفت و لاشة حیوانات آلوده وجود داشته باشد) خواهد شد/(10).
برای کنترل بروسلوز در بز و گوسفند نیاز به آزمایشات مرتب و دوره‌ای می‌باشد که توسط مسئولین دامپزشکی صورت می‌گیرد، در اکثر نواحی ایران گوسفند بعنوان حیوان اصلی برای تولید گوشت پرورش میابد و به دلیل انتقال گوسفندان در فصول مختلف سال از منطقه‌ای به منطقة دیگر در کشور کار کنترل بروسلوز با مشکل مواجه می‌شود. عموماً سیستمهای مدیریتی پرورش گوسفند و بز در کشور قدیمی بوده و نقایص زیادی در شرایط بهداشتی نگهداری گوسفند و بز وجود دارد. استفاده از چراگاههای مشترک و ورود حیوانات آلوده به گله، گسترش بیماری را بیشتر می‌کند و در چنین شرایطی کاربرد اقدامات کافی پیشگیری مثل جداسازی حیوانات سقط کرده و جنینهای سقط شده و تمیز و ضدعفونی کردن محل لازم می‌باشد. مشخص است که واکسیناسیون مهمترین وسیله کنترل بروسلوز در بز و گوسفند در چنین نواحی خواهد بود.
پیشگیری و کنترل بیماری :
با توجه به اینکه بیماری بروسلوز یک بیماری خطرناک مشترک بین انسان و دام است اکثر کشورهای جهان سعی در ریشه‌کنی کامل این بیماری دارند و برای رسیدن به این هدف از روش «تست و کشتار» برای دامهای آلوده به بیماری و استفاده از واکسن برای پیشگیری از بیماری استفاده می‌کنند. ولی برنامه‌های فوق به تنهایی برای مبارزه با بیماری کافی نیستند و برای پیشگیری و کنترل بهتر این بیماری باید روشهای مدیریتی قویتری از سوی دامدار اتخاذ شود و ما در این نشریه سعی داریم تا شما را با این روشها آشنا کنیم.
پ- از تلقیح مصنوعی استفاده کنید :
بدلیل اینکه میکروب بروسلوز بیشتر در اعضای تناسلی (مثل بیضه در گاو نر و رحم و تخمدانها در گاو ماده) جای می‌گیرد اگر در برنامه‌های باروری گله خود از گاو نر استفاده کنید گاو نر قادر است به دو طریق گاوهای ماده را به بیماری مبتلا کند؛ اوّل اینکه اگر خود گاو نر مبتلا به بروسلوز باشد با توجه به اینکه گاو نر می‌تواند میکروب را از طریق منی دفع نماید، تمام گاوهای ماده‌ای را که با آنها جفتگیری می‌کند را آلوده خواهد کرد. دوّم اینکه اگر در بین گاوهای ماده گاوی حضور داشته باشد که به بیماری مبتلا باشد و گاو نر با آن جفتگیری کند، گاو نر در اثر این جفتگیری به بیماری مبتلا خواهد شد و به این ترتیب سایر گاوهای ماده را نیز مبتلا خواهد کرد.
ولی اگر در برنامه‌ای باروری گله خود از تلقیح مصنوعی استفاده کنید با توجه به اینکه در مراکز تهیه اسپرم (منی) از گاو نر، گاو نر همیشه از لحاظ آلودگی به بروسلوز و دیگر بیماریها آزمایش می‌شود امکان آلودگی دامهای ماده از طریق منی آلوده به میکروب بروسلوز از بین خواهد رفت.
2- واکسیناسیون (مایه‌کوبی) :
امروزه در تمام جهان برای پیشگیری از بیماری بروسلوز از واکسن (S19) استفاده می‌شود، در ایران نیز این واکسن توسط مسئولین دامپزشکی کشور بصورت رایگان برای تمام گوساله‌های ماده تزریق می‌شود (12).
بهترین سن برای انجام واکسیناسیون بین سنین سه تا شش ماهگی است ولیکن تا یکسالگی نیز می‌توان واکسن را تزریق کرد. این واکسن فقط برای گوساله‌های ماده تزریق می‌شود و برای گوساله‌های نر واکسیناسیون توصیه نمی‌شود چون واکسن در گاوهای نر قادر به جلوگیری از بیماری نخواهد بود و نیز گاهی ممکن است باعث تورم بیضه شود (2 و 3).
اگر چه فقط یکبار واکسیناسیون برای گوساله‌های ماده سه تا شش ماهه برای تمام عمر گاو کافی به نظر می‌رسد ولی اگر شما در منطقه‌ای هستید که میزان آلودگی به بروسلوز زیاد است می‌توانید با مشورت با دامپزشکی مربوطه گاوهای پیر را نیز یکبار دیگر واکسینه کنید ولی باید یادآور شد که واکسیناسیون هرگز قادر نیست که عفونت گله را به طور کامل از بین ببرد/(1 و2). اگرچه حیوانات واکسینه شده نیز ممکن است آلوده شوند ولیکن معمولاً علائم درمانگاهی بروسلوز (مانند سقط‌جنین و ورم پستان بروسلایی) تخفیف میابد (1).
در گله‌های واکسینه شده سقط‌جنین کمتر متداول است و اغلب تعداد میکروبهای دفع شده از راه شیر و ترشحات رحمی کاهش میابد و به این ترتیب انتشار عفونت در گله کند می‌شود. همچنین مقاومت بیشتر نسبت به استقرار میکروب در بین گاوهای واکسینه شده به افزایش دوره کمون بیماری (فاصله‌ای که میکروب وارد بدن شده تا زمانی که دام علائم درمانگاهی را بروز می‌دهد) منجر می‌شود.
به دلیل اینکه گاهی این واکسن سبب عفونت خون، بیماری بالینی و گاهی مرگ می‌شود باید از واکسیناسیون گوساله‌هایی که دچار استرس هستند (مانند استرس دوره از شیرگیری و یا استرس حمل‌ونقل) اجتناب شود (2).
همچنین باید از تجویز این واکسن همزمان با سایر واکسنها مثل شاربن پرهیز کرد (4).
3- همکاری کامل با مسئولین دامپزشکی :
عزیزان دامدار باید به این نکته توجه داشته باشند که تنها زمانی یک گاو از طرف مسئولین دامپزشکی به عنوان بیمار مبتلا به بروسلوز (راکتور) معرفی می‌شود که آزمایشات کامل در مورد آن صورت گرفته باشد و اگر یک یا چند گاو شما از طرف مسئولین دامپزشکی به عنوان بیمار معرفی شد هرگز با نظر ایشان مخالفت نکنید و هرچه سریعتر دام بیمار را به کشتارگاه ارسال کنید و به یاد داشته باشید که هرچه دام بیمار مدت زمان بیشتری در کنار دامهای سالم حضور داشته باشد احتمال آلوده شدن دامهای سالم بیشتر خواهد بود و ضررهای اقتصادی این بیماری (مثل سقط‌جنین و مبتلا شدن خودتان و دیگر کارکنان دامداری به تب مالت) به شخص شما باز خواهد گشت.
4- زمان زایمان دامها را پیش‌بینی کنید :
طول دوره آبستنی در گاوها از 276 تا 295 روز متغیر است (4). اگر زمان تلقیح (آبستن شدن) دامها را همیشه ثبت کنید زمان زایمان را نیز می‌توانید پیش‌بینی کنید؛ بدین‌ترتیب اگر گوساله‌ای قبل از روز 271 آبستنی متولد شد باید سقط‌جنین به حساب بیاورید (2) هرچند که ممکن است گوساله ظاهراً سالم باشد ولی حتماً در هنگام مشاهده چنین حالتی (زایمان قبل از روز 271 آبستنی) گاو زایمان کرده را به همراه گوساله‌اش از بقیه گاوها جدا کنید و ترشحات زایمانی و خون حاصل از زایمان را حتماً از محل دامداری دور کنید و اقدامات بهداشتی لازم را در مورد آن انجام دهید؛ بهترین اقدام در مورد جفت گاو زایمان کرد و ترشحات زایمانی و حتی گوساله‌ای که سقط شده (در صورتی که برده به دنیا بیاید) سوزاندن می‌باشد و محلی را که دام زایمان کرده حتماً بایستی با مواد ضدعفونی‌کننده مناسب و به اندازه کافی کاملاً تمیز کرد (از جمله ضدعفونی‌کننده‌های قابل توصیه می‌توان به الکل‌ها، آلدئیدها، کلر، کلر هگزیدین، یدوفورها، جانشین‌های فنل‌ها و ترکیبات آمونیوم چهارتایی اشاره کرد) یا اینکه به‌وسیله شعله‌افکن محل آلوده را به مدت ده دقیقه سوزاند تا هیچگونه میکروبی در محل زنده نماند که باعث آلودگی سایر گاوها شود.
مسئله مهم دیگری که باید به آن توجه نمود این است که پس از جدا کردن گاوی که سقط کرده یا قبل از روز 271 آبستنی زایمان کرده، از مسئولین دامپزشکی منطقه خود درخواست کنید که دام شما را مورد آزمایش قرار دهند و مسئولین دامپزشکی نیز پس از خونگیری از دام مشکوک به بیماری و ارسال آن به آزمایشگاه پاسخ خود را مبنی بر بیمار یا سالم بودن دام از لحاظ بیماری بروسلوز در مدت حداکثر یک هفته اعلام می‌کنند و بهتر است در این مدت شیر گاو مشکوک به بروسلوز دور ریخته شود ولی اگر دام شما شیر زیادی تولید می‌کند و شما نیز تمایل دارید از شیرگاو مشکوک به بروسلوز استفاده کنید توصیه ما این است که این شیر را با شیر بقیه دامها مخلوط نکنید و یا به مصرف گوساله‌ها نرسانید و یا آنرا به بازار عرضه نکنید چون ممکن است بدین‌ترتیب باعث انتشار آلودگی شوید یکی از راههای عملی در مورد مصرف شیر گاو مشکوک به بروسلوز این است که شیر را به مدت dBSPL دقیقه بجوشانید و در حین جوشیدن شیر دائماً آنرا هم بزنید و در این صورت خطر ابتلا به بروسلوز کاهش می‌یابد ولی هرگز از بین نمی‌رود پس بهترین توصیه آن است که شیر دام مشکوک به بروسلوز را دور بریزید. منظور از دور ریختن شیر این نیست که شیر را در هر جایی مثل آبهای جاری رودخانه‌ها و جویبارها ریخت چون دامنة آلودگی میکروب بروسلوز خیلی زیاد است و م‌تواند حتی دوزیستانی مثل قورباغه را نیز آلوده کند (1). بنابراین وقتی حیوانات و یا انسان از آبهای آلوده شده مصرف کنند ممکن است به بیماری بروسلوز مبتلا شوند پس بهتر است که شیردام مشکوک به بروسلوز را در چاه فاضلاب بریزید.
از خوراندن جنین سقط شده و جفت گاو مشکوک به بروسلوز به سگهای نگهبان و و سگهای گله خودداری کنید (1). چون خوردن این مواد توسط سگ باعث بیمار شدن حیوان شده و سگهای بیمار نیز میکروب را از طریق ادارر، مدفوع و سایر ترشحات بدن خود دفع می‌کنند و به این ترتیب آلودگی محیط افزایش میابد.
در مورد جنین سقط شده و جفت گاو و ترشحات زایمانی بهترین راه همان سوزاندن کامل آنهاست.
ملایم بیماری در انسان :
دوره کمون (زمانی که میکروب وارد بدن انسان شد. تا زمانیکه علائم بیماری آشکار می‌شود) بیماری بروسلوز بسیار متغیر است و گاهی تا 7 ماه نیز طول می‌کنند ولی در اکثر تحقیقات انجام شده دوره کمون بیماری را 3-21 روز ذکر کرده‌اند. علائم بیماری در انسان بسیار متنوع و متغیر است و به همین دلیل به آن بیماری هزار چهره نیز گفته می‌شود و حدود 50 تا 90 درصد از افراد مبتلا به بروسلوز تشخیص داده نمی‌شوند (1).
بعلت تنوع زیاد علائم بیماری تشخیص بیماری بروسلوز برای پزشکان مشکل است و در بسیاری از موارد آنرا با بیماریهای دیگر مثل آنفولانزا اشتباه می‌گیرند (1).
بیماری تب مالت در انسان به 3 مشکل حاد، موضعی و مزمن بروز می‌کند.
بروسلوز حاد :
شکل حاد بیماری معمولاً با علائم : تب، لرز، ضعف، بی‌قراری عمومی، ریزش عرق، سردرد، کمردرد، دردهای عضلانی و مفصلی،ب ی‌اشتقایی و کاهش وزن شروع می‌شود و گاهی علائم دیگری مثل تهوع، استفراغ، اسهال، سرفه، سرگیجه، دل‌پیچیه، درد و جراحت گلو، خون دماغ و جوشهای جلدی وجود دارد که ممکن است با انواع مسمومیتی اشتباه شوند.
معمولاً نیمی از موارد مبتلا به تب مالت با علائم حاد و شدید به پزشک مراجعه می‌کنند.
بروسلوز موضعی :
بیماری بروسلوز موضعی می‌تواند در هر محلی از بدن که میکروب در انجام قرار گیرد روی دهد ولی ضایعات استخوانی، آبسه طحال، عفونت سیستم تناسلی- ادراری، بیماری ریوی و ناراحتیهای قلبی شایعتر است، ضایعات استخوانی معمولاً در مهره‌های کمر اتفاق می‌افتد میکروب در فضای دیسکهای بین مهره‌ای جای گرفته و هر دو مهره مجاور خود را درگیر می‌کند و باعث کمردرد شدید می‌شود.
ضایعات قلبی شایعترین علت مرگ و میر بیماران مبتلا به بروسلوز است که اغلب در مردان رخ می‌دهد و بیشتر دریچه‌های قلبی را درگیر می‌کند، شروع آن بی‌سروصدا بوده و باعث نارسایی قلب و تشکیل لخته در رگهای قلب می‌گردد. این بیماری معمولاً به تعویض دریچه‌های قلب و درمان آنتی‌بیوتیکی برای بهبودی نیازمند است.
بیماری تب مالت تأثیرات ویژه‌ای بر سیستم اعصاب مرکزی دارد (1)، سردردهای شدید افسردگی ذهنی، عرق شبانه، اختلالات رگهای خونی دستها و پاها مثل سیاه شدن دست و پا، سردی و مرطوب بودن دستها و پاها به عنوان علائم تب مالت در سیستم اعصاب ذکر شده‌اند (9).
بروسلوز مزمن :
بروسلوز مزمن را می‌توان به صورت بروسلوزی که بیش از یک سال بطول می‌انجامد تعریف نمود، شکل مزمن بروسلوز دارای تظاهرات مختلفی بوده و بیمارانی را که ناخوشی عود کنند. با یا بدون عفونت موضعی دارند و همچنین افرادی که هیچگونه علامت واقعی (تب ندارند) و هیچ دلیلی مبنی بر بروسلوز حاد ندارند ذکر شود و شکایات بیمار یعنی ضعف و کوفتگی بیشتر متناوب و دوره‌ای است.
پیشگیری در انسان :
کلید ریشه‌کنی بروسلوز در انسان ریشه‌کنی بروسلوز حیوانی است که اینکار را می‌توان به کمک واکسیناسیون دامها، کشتار دامهای آلوده به بیماری پاستوریزه کردن شیر و سایر محصولات دامی و پرهیز از تماس با بافتهای بدن حیوان آلوده و محافظت در مقابل راههای احتمالی ورود میکروب در افراد در معرض خطر (مثل دامداران، دامپزشکان، کارگران کشتارگاهها و…) به‌وسیله استفاده از دستکش و دیگر وسایل ایمنی کاهش داد.
درمان تب مالت در انسان :
همیشه به یاد داشته باشید که پیشگیری بهتر از درمان است، به هر حال درمان تب مالت در انسان پس از آزمایشات میکروب‌شناسی و سرم‌شناسی و تشخیص بیماری، با تجویز آنتی‌بیوتیک آغاز می‌شود؛ روش درمانی 2 گرم تتراسایکلین در روز بطریق خوراکی و به مدت سه هفته می‌باشد/(1). در افرادی با موارد شدید بیماری تزریق داخل عضلانی یک گرم استرپتومایسین برای مدت دو هفته ضروری است.
در موراد شدید برخی از پزشکان درمانهای وسیعتری را توصیه می‌کنند، مثلاً وقتی فرد بیمار دردهای عضلانی شدید دارد داروهای مسکن درد برای او تجویز می‌شود. در آخر به یاد داشته باشید که معالجة ناکافی و استفاده ناصحیح از داروهای تجویز شده توسط پزشک باعث عود تب، برگشت بیماری یا پیشرفت بروسلوز مزمن خواهد شد (1).
منابع فارسی :
1- ذوقی، اسماعیل- بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان، ناشر، شرکت سهامی انتشار، صفحات 153-325.
2- فاطمی، سید احمد- طب داخلی دامهای بزرگ، ناشر: نوربخش، صفحات 32-96.
3- علوی شوشتری، مرتضی- تولید مثل و مامایی دامپزشکی جلد دوم، صفحات 899-910.
4- محمودزاده، علیرضا- تولید مثل در حیوانات مزرعه‌ای، جلد اول، صفحات 221-240.
منابع انگلیسی :
5- Alton. G. G, Jones, L. M., and Pietz, D. E., Laboratory Techniques in Bracellosis, 2nd ed, World Health Organization, Genera, 1975.
6- Berman, D. T., The natural course of bovin brocellosis, in 3rd inter-Am congr. on Bracellosis, World Health Organizationa, Pan American Sanitary Bureau, Washington, D. C., 1995, 104.
7- Doley, T. M., Distribution of Bracella abortas in the body of carrier animals, J. Comp. Pathol. 48, 192, 1985.
8- MC Ewen, A. D., Driestly, F. W., and Faterson, J. D., Anestimate a saitable infective dose of Br. abartus for immunization test on cottle, J. Comp. pathol., 52, 116, 1993.
9- Neiland, K. A., Further observation on rangifering bracellosis in Alashan carnivores, J. Wild. Dis., 11, 45, 1975.
10- Roberts, J. P. MC Diarmid, A. and Gleed, P., the present of ergtrol in the fetal fluids of fallow deer (Dama dama), Ros. Vet. 8ci., 20. 254, 1976.
11- Swenson, R. M., Carmichael, L. E., and Candy, K. R., Haman infection with Brucella canis Ann. inter-Med., 16, 435, 1972.
12- Thomsen, A., Experimental studies on the incubation period of infectious abortion in cattle, Br. Vet. J., 106, 41, 1995.
گردآوری و تالیف: دکتر مهدی شمس
