بیمارستانها و مراکز درمانی را می توان از مراکز عمومی دانست که در آن جا خدمات درمانی بهداشتی به مراجعین ارائه می گردد .

این مراکز به منظور بازگشت سلامت بیماران تلاش می نمایند که در صورت نداشتن شرایط اصولی و بهداشتی و تحت شرایطی تلاش کارکنان موثر واقع نگردیده و نه تنها در بهبود مراجعین و بیماران مثمر ثمر واقع نمی شود بلکه می تواند اثرات نامطلوب و سوء نیز در بر داشته باشد .

نتیجه مطلوب در مراکز درمانی و بهداشتی هنگامی حاصل می گردد که تلاش کارکنان در محیطی بهداشتی ، استاندارد و قابل قبولی انجام پذیرد . اگر وضعیت ساختمانی شامل :

ساختار ، پنجره ها ، تهویه ، نحوه جمع آوری و دفع فاضلاب و سرویس های بهداشتی ، محل اختصاص داده شده به جایگاه موقت زباله ، آب مصرفی و حتی انتخاب و تخصیص اتاق ها در جهات مختلف به منظور ارائه خدمات بهداشتی و درمانی هدفمند نبوده و بر اساس کار کارشناسی انجام نگرفته باشد بازدهی مطلوب نداشته و احتمال عاید شدن نتیجه منفی و غیر منتظره نیز وجود خواهد داشت و عکس قضیه فوق نیز صادق است.

بدین معنا که جنانچه احداث این مراکز بر اساس استاندارد های جهانی و با پیشرفته ترین وسایل و ابزار نیز مجهز شده باشد ولیکن از نیروهای نا کارآمد و آموزش ندیده و یا از افراد بی تعهد و سود جو و تاجر پیشه استفاده گردد باز نتیجه مطلوب عاید نخواهد گردید .

با توجه به این که افراد شاغل در این قبیل مراکز بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به بیماری های واگیر دار قرار دارند لذا در صورت ناامن بودن و آلوده بودن محیط ، سلامت کارکنان و حتی بیماران و مراجعین به طور جدی به مخاطره می افتد .

کارکنان مراکز درمانی و بهداشتی در محیط های در معرض خطر بیمارستانها مانند آزمایشگاه ، تزریقات و پانسمان ، بخش های سوختگی ، عفونی به کار اشتغال دارند و به ویژه افرادی که خدمات و نظافت این محیط ها را به عهده دارند بایستی از مسائل بهداشتی و مخاطرات و راههای انتقال و سرایت بیماری ها آگاهی و اطلاعات لازم و کافی داشته باشند تا هم خود را از خطرات آلوده شدن و ابتلا به بیماری ها محافظت نمایند و هم با رعایت اصول بهداشتی از انتشار آلودگی ها در محیط جلوگیری نمایند و بدین منظور و جهت تحقیق این امر کارکنان مراکز یاد شده بایستی راههای پیشگیری و جلوگیری از انتقال و سرایت آلودگی ها را کاملا بدانند .

 گندزدا ها ومواد ضد عفونی کننده و پاک کننده را خوب بشناسند و با خصوصیات آنها آشنا باشند و روشهای رفع آلودگی از وسایل و لوازم مختلف را بدانند و از لوازم و وسایل ایمنی و حفاظتی فردی نیز به موقع و به جا استفاده نمایند .

 با عنایت به این که وضعیت بهداشتی محیطی بیمارستان ها تاثیر منفی درمیزان و دامنه شیوع آلودگی ها و عفونت های بیمارستانی داشته که رعایت این مهم به عهده کارکنان بخش خدمات و نیز پرسنل شاغل می باشد و با توجه به وا گذاری خدمات به بخش خصوصی و با در نظر گرفتن سطح سواد و آگاهی این افراد از مخاطرات موجود در محیط کاری خود و به منظور ارتقاء سطح آگاهی کارکنان و حفظ سلامت کارکنان به ویژه رده خدمات ، برنامه آموزشی لازم به زبان ساده و گویا و قابل درک و فهم گروههای خدماتی تهیه و با تنظیم برنامه ای نسبت به ارتقاء سطح آگاهی های نامبردگان اقدام گردد.

نکات مهم مورد توجه کارکنان خدمات

نیروهای خدماتی شاغل در درمانگاهها و بیمارستان ها قبل از شروع به کار بایستی از نظر تایید سلامت و نداشتن بیماری های واگیر دار مورد بررسی پزشکی قرار گرفته و در صورت نداشتن بیماری برای نامبردگان کارت تندرستی صادر گردد .

بدیهی است انجام معاینات پزشکی و آزمایشات لازم هر شش ماه یک بار بایستی تکرار گردد .

کلیه پرسنل خدمات بایستی دارای لباس کار متناسب با نوع کار بوده و از وسایل حفاظتی و ایمنی دستکش ، ماسک ، کلاه ، چکمه یا کفش مناسب استفاده نموده و پس از پایان کار نسبت به تعویض لباس اقدام نماید . در صورت امکان تعویض لباس پس از استحمام انجام شود.

تذکر : کارکنان حق ندارند با لباس کار محل را ترک نمایند .

کارکنان خدمات مربوط به بخش های مختلف و به ویژه کارکنان بخش های عفونی و آزمایشگاههای میکروب شناسی حق تردد در بخش های دیگر به ویژه بخش کودکان ، زنان و زایمان ، آشپزخانه و …. که از حساسیت بیشتری برخوردار می باشند را ندارند و در صورت اجبار بایستی نسبت به تعویض لباس و کفش خود اقدام و احتیاطات لازم را به عمل آورند .

کارکنان خدمات حق جمع آوری ، نگهداری و خارج نمودن اضافه غذا از بیمارستان ( آشپزخانه یا بیماران ) ، نانهای ضایعاتی و ……. به هر دلیلی و جهت هر گونه مصرفی را ندارند

انجام عمل بازیافت از زباله بیمارستانی به هر شکلی ممنوع می باشد ، به ویژه از زباله های عفونی ومخاطره آمیز.

جارو و تی های نظافت در پایان کار در محل های اختصاص داده شده به این قبیل وسایل نظافت بایستی شستشو و به منظور آب گیری و خشک شدن در حوضچه های زهکشی شده و قابل نظافت و بهداشتی نگهداری شوند .

استفاده از یک تی نظافت در تمیز کردن و نظافت قسمت های مختلف ( سالن بخش ، اتاق بیمار ، محل استقرار پرسنل و پرستاری و …. اکیدا ممنوع و مخاطره آمیز می باشد .

عدم استفاده از ترایلی و یا گاری چهار چرخه ، برانکارد و غیر در جهات عیر اختصاصی ممنوع می باشد .

 در صورت ناچاری نیز نبایستی از وسایل حمل و نقل ، غذا ، و به طور مشترک استفاده نمود .

عدم نگهداری و انبار نمودن وسایل اسقاطی و مستعمل در گوشه و کنار و فضاهای خالی موجود در بخش و بیمارستان .

محل های جمع آوری و انبار وسایل یاد شده می توانند محل تجمع حشرات و پناهگاه جوندگان ( موش ) و سایر جانوران موزی و حتی بروز حریق گردد .

از قرار دادن لگن ، لوله ادرار ، تشت و …. در کف سرویس های بهداشتی و روی زمین یا زیر تخت بیمار ، زیر دستشویی و …جداُ پرهیز نمایید در غیر این صورت این عمل می تواند آلودگی و عفونت را به تخت بیماران بستری شده انتقال دهد .

وسایل فوق الذکر بایستی پس از شستشو گندزدایی گردیده و در قفسه ای مخصوص این کار نگهداری گردند .

کارکنان خدمات حق انجام کارهای متفرقه و بعضا پزشکی مانند تزریقات ، وصل و کشیدن سرم بیماران و …حتی در صورت کمبود نیرو را ندارند . در صورت انجام تخلف محسوب می گردد .

از دست زدن به زباله به خصوص زباله آزمایشگاهها ، بخشهای عفونی و …اکیداُ خودداری گردد .

درجمع آوری و حمل و نقل و تخلیه زباله بایستی کلیه نکات ایمنی و حفاظتی رعایت گردد .

در صورت مشاهده اجسام تیز و برنده ( سر سوزن ، تیغ جراحی ) در داخل زباله دان نصب شده در اتاق بیماران ابتدا موضوع را به پرستار بخش یا جانشین وی و در صورت عدم توجه به مدیر بیمارستان یا درمانگاه کتباُ یا شفاهاُ اطلاع داده شود .

مواد شوینده ، سفید کننده ، گندزداها و ضدعفونی کننده ها بایستی در محل مناسب و دارای تهویه اصولی نگهداری گردند .

از انبار نمودن مواد یاد شده به صورت در هم و یا غیر اصولی جداُ بایستی پرهیز کرد .

 در صورت نگهداری غیر اصولی مواد شیمیایی و حلالها و …. در شرایط غیر قابل قبول می تواند عامل انفجار یا آتش سوزی یا ایجاد گازهای خطرناک در محیط انبار شوند .

از نگهداری مواد غذایی توسط بیماران یا همراهان در کیسه های پلاستیک تیره و سیاه ( از دوده صنعتی در تهیه پاکت های پلاستیکی استفاده شده باشد ) در یخچال بخش جلوگیری به عمل آید .

نگهداری مواد غذایی در کیسه های پلاستیکی فوق الذکر و کیسه های پلاستیکی بازیافتی برای سلامت انسان زیان آور می باشد .

از ایجاد زمینه مناسب در جهت حیوانات اهلی ( مثل گربه ) یا پرندگان ( مثل کلاغ و کبوتر ) خودداری شود .

( پراکندن مواد غذایی اضافی بیماران ، نانهای ضایعاتی و ... در گوشه و کنار بیمارستان باعث جلب حیوانات اهلی مثل گربه و جانوران موذی مثل موش و حشرات و پرندگان می گردد . )

منبع : بهداشت بیمارستان

دکتر مهرداد حلوائئ

متخصص فیزیولوژی جانوری و کنترل آفات شهری و صنعتی از دانشگاه تسینگ هوآی چین